رده‌بندی، توصیف و زیست‌پهنه‌های کیتینوزوآهای دونین پسین سازند خوش ییلاق در برش خوش ییلاق، البرز شرقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری چینه شناسی و فسیل شناسی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

2 دانشیار، دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

چکیده

کیتینوزوآهای متنوع و خوب حفظ شده‌ای در دونین پسین سازند خوش‌ییلاق در مجاورت روستای خوش‌ییلاق، البرز شرقی حضور دارند. این سازند دربردارنده‌ی 9 گونه متعلق به 3 جنس است. رده­بندی، توصیف و زیست‌پهنه‌بندی گونه‌های کیتینوزوآی این برش در این مقاله انجام می‌شود. گونه‌های شاخص دونین نظیرAngochitina devonica ، Angochitina echinata، Sphaerochitina sp. cf. S. sphaerocephala  و Fungochitina pilosa  شناسایی شدند. سه زیست‌پهنه بر اساس اولین و آخرین حضور مشاهده ‌شده گونه‌های کیتینوزوآ معرفی می‌شوند. این زیست‌پهنه­ها به ترتیب از قدیم به جدید عبارت هستند از: زیست‌پهنه1: I: Angochitina devonica Taxon Range Zone زیست‌پهنه2: II: Angochitina devonica-Fungochitina pilosa Interval Zone   و زیست‌پهنه3: II: Angochitina ecinata-Fungochitina pilosa Assemblage Zone. برخی کیتینوزوآها نظیر گونه‌های A. devonica، F. pilosa و S. sp. cf. S. sphaerocephala  به طور نزدیکی قابل مقایسه با مجموعه‌های هم ارز گزارش شده از آمریکای شمالی و جنوبی، لیبی، اسپانیا و بالتیک می‌باشند. این امر نشان دهنده‌ی ارتباط نزدیک صفحه‌ی ایران با سایر بخش‌های شمالی گندوانا و جنوبی لورازیا در خلال دونین پسین است. به‌علاوه، شواهد دیرینه‌شناسی و سنگ‌شناسی نشان می‌دهد که سازند خوش‌ییلاق در یک محیط دریایی، تقریباً نزدیک ساحل و با انرژی پایین در میان حوضه‌ی البرز و در امتداد اقیانوس پالئوتتیس در این فاصله زمانی نهشته شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • بزرگ­نیا، ح.، بیات، ع.، معمار، ع. و مهاجر، م. (1350). گزارش منتشر نشده ای از رسوبات البرز. شرکت ملی نفت ایران.
  • شفیعی، ن.، (1387). پالینواستراتیگرافی و پالئوژئوگرافی سازندهای پادها و بهرام در ناحیه شمس آباد کرمان. دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
  • شهرابی، م. (1369). نقشه 1:250000 زمین شناسی گرگان. انتشارات سازمان زمین شناسی ایران.
  • طاهریان، ف.، (1399). پالینواستراتیگرافی، پالئوژئوگرافی و پالئواکولوژی کیتینوزوآها در سازندهای پادها، خوش‌ییلاق و مبارک در ناحیه ی خوش‌ییلاق. دانشکده علوم پایه، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، پایان نامه دکتری.
  • طایفه خبازی، م.ر. (1374). پالینواستراتیگرافی و پالئوژئوگرافی سازندهای پادها و بهرام در ناحیه انارک(ایران مرکزی). دانشکده علوم دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد.
  • قویدل سیوکی، م. (1355). مطالعه ی مجموعه ی میکروفسیل های گیاهی رسوبات دونین ناحیه خوش‌ییلاق. دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد.
  • عاشوری، ع. (1373). موقعیت چینه شناسی عضو های 1 و 6 سازند خوش‌ییلاق با استفاده از فون کنودونتی و معرفی سه زون کنودونتی از عضو 6. مجله علوم زمین، 4، شماره 13، صفحات 71-64.
  • قویدل سیوکی، م. و مهدویان، م. (1389). پالینواستراتیگرافی رسوبات دونین در ناحیه هوتک واقع در شمال کرمان. پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 39، شماره 2، صفحات 32-19.
  • قویدل سیوکی، م.، صادقی، ع. و روزگار، ر. (1390). پالینومورف‌های دریایی (آکریتارک‌ها) دونین پسین در ناحیه شاهزاده محمد کرمان. پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 44، شماره 3، صفحات 82-69.
  • قویدل سیوکی، م. و طاهریان، ف. (1390). بایواستراتیگرافی و پالئوژئوگرافی سازندهای پادها (بخش فوقانی)، خوش‌ییلاق و مبارک (قاعده) در ناحیه میقان، شمال غرب شاهرود واقع در رشته کوه البرز شرق. پژوهش‌های چینه‌نگاری و رسوب شناسی، 46، شماره 1، صفحات 54-33.
  • موسوی، س.م.ج. (1374). پالینواستراتیگرافی و پالینوبیوژئوگرافی سازندهای پادها، بهرام، شیشتو(1و2) و سردر واقع در حوض دوراه (شرق طبس). دانشکده علوم، دانشگاه تربیت معلم تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد.
  • مهدویان، م. (1389). پالینوبایواستراتیگرافی رسوبات سازندهای پادها و بهرام در ناحیه هوتک واقع در شمال کرمان. پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 39، شماره 2، صفحات 32-19.
  • واعظ جوادی، ف. (1373). بیواستراتیگرافی سازند جیرود در مقطع تیپ بر اساس پالینولوژی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. 84 صفحه.
  • هاشمی، س.ح.، سپیده دم، ش. و حسین زاده، ر. (1396). پالینواستراتیگرافی و پالئواکولوژی سازند شیشتو در برش چینه‌شناسی کوه تیر، شمال غرب کرمان. پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 66، شماره 1، صفحات 100-85.

 

  • Askew, A.J. & Russell, E. (2019). A new Middle Devonian chitinozoan assemblage from northern Iberia. Review of Palaeobotany and Palynology, 268, 72-87.
  • Assereto, R., Gaetani, M. (1964). Nuovi dati sul Devoniano della catena dell’Imam Zadéh Hashim (Elburz Centrale-Iran). Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 70, 631-636.
  • Boumendjel, K. (1987). Les Chitinozoaires du Silurien supérieur et Dévonien du Sahara Algérien. Ph.D. Thesis, Université de Rennes, 181 p.
  • Boumendjel, K., Loboziak, S., Paris, F., Steemans, P. & Streel, M. (1988). Biostratigraphie des miospores et des chitinozoaires du Silurien supérieur et du Dévonien dans le basin d’Illizi (S.E. du Sahara Algérien). Géobios, 22, 329–357.
  • Bozorgnia, F. (1973). Paleozoic foraminiferal biostratigraphy of central and east Alborz Mountains, Iran. National Iranian Oil Company, 4, 185 p.
  • Brice, D. (1985). “Tableau de répartition des principaux genres et espèces de Brachiopodes, cités dans le texte, provenant de 154 gisements. In: B. Mistiaen, Phénomènes récifaux dans le Dévonien d’Afghanistan”. Publications de la Société géologique du Nord, 11 (1), 333–336.
  • Brice, D., Lapparent, A. F. de and Mistiaen, B. (1975). “Le Dévonien supérieur à l’Est d’Hajigak (Afghanistan)”. Annales de la Société géologique du Nord, 94, 67–70.
  • Coquel, R., Loboziak, S., Stampfli, G., Stampfli-Vuille, B. (1977). Palynologie du Dévonien supérieur et du Carbonifère inférieur dans l’Elburz oriental (Iran nordest). Revue de Micropaléontologie, 20, 59-71.
  • Collinson, C.W., Scott, A.J. (1958). Chitinozoan faunule of the Devonian Cedar Valley Formation. Illinois State Geological Survey, Circular, 247, 1–34.
  • Díez, M. del C.R., Cramer, F.H. (1978). Iberian Chitinozoans - II. Lower Devonian forms (La Vid shales and equivalents). Palinol. Número - Extraordin., 1, 203–218.
  • Eisenack, A. (1931). Neue Mikrofossilien des baltischen Silurs. I. Paläontologische Zeitschrift, 13, 74–118.
  • Eisenack, A. (1955). Neue Chitinozoen aus dem Silur des Baltikums und dem Devon der Eifel. Senckenb. Lethaea, 36, 311–319.
  • Eisenack, A. (1968). Über Chitinozoen des baltischen Gebietes. Palaeontographica A, 131, 137-198.
  • El Shamma, A.A., Moustafa, T.F., Hosny, A.M. (2012). A new study of Acritarchs and Chitinozoa of established subsurface Devonian rocks at North Western Desert, Egypt. Journal of Applied Sciences Research, 8(4), 1901-1917.
  • Ghavidel-Syooki, M. (1988). Palynostratigraphy and paleoecology of the Faraghan Formation of southeastern Iran. A Ph. D dissertation Michigan state University, 279 p. (Unpublished).
  • Ghavidel-Syooki, M. (1994). Upper Devonian Acritarchs and Miospores from the Geirud Formation in Central Alborz Range, Northern Iran. Journal of Sciencess, 5(3),103-122.
  • Ghavidel-Syooki, M. (1995). Palynostratigraphy and palaeogeography of a Palaeozoic sequence in the Hassanakdar area, Central Alborz Range, Northern Iran. Review of palaeobotany and palynology, 86, 91-109.
  • Ghavidel-Syooki, M. & Owens, B. (2007). Palynostratigraphy and palaeogeography of the Padeha, Khoshyeilagh, and Mobarak formations in the eastern Alborz Range (Kopet-Dagh region), northeastern Iran. Revue de micropaléontologie, 50, 129-144.
  • Ghavidel-Syooki, M., Hassanzadeh, J. & Vecoli, M. (2011). Palynology and isotope geochronology of the Upper Ordovician–Silurian successions (Ghelli and Soltan Maidan Formations) in the Khoshyeilagh area, eastern Alborz Range, northern Iran; stratigraphic and palaeogeographic implications. Review of Palaeobotany and Palynology, 164, 251-271.
  • Grahn, Y. (2005). Devonian chitinozoan biozones of Western Gondwana. Acta Geologica Polonica, 55 (3), 211-227.
  • Grahn, Y. & Gutiérrez, P.R. (2001). Silurian and Middle Devonian Chitinozoa from the Zapla and Santa Bárbara Ranges, Tarija Basin, northwestern Argentina. Asociación Paleontológica Argentina, 38 (1), 35-50.
  • Grahn, Y. & Melo, J.H.G. (2002). Chitinozoan biostratigraphy of the Late Devonian formations in well Caima PH-2, Tapajós River area, Amazonas Basin, northern Brazil. Review of Palaeobotany and Palynology, 118: 115–139.
  • Grahn, Y., Pereira, E. & Bergamaschi, S. (2002). Middle and Upper Devonian chitinozoan biostratigraphy of the Paraná Basin in Brazil and Paraguay. Palynology, 26, 135-165.
  • Hashemi, H. & Playford, G. (1998). Upper Devonian palynomorphs of the Shishtu Formation, Central Iran Basin, east-central Iran. Palaeontographica B, 246, 115-212.
  • Jenkins, V.A.M. & Legault, J. A. (1979). Stratigraphic ranges of selected Chitinozoa. Palynology, 3, 235-264.
  • Kimyai, A. (1972). Devonian plant microfossils from the Central Elborz, Iran. Pollen et Spores, 14, 186-201.
  • Kimyai, A. (1979). Devonian spores from the Hassanakdar area, Iran. Pollen et Spores, 21, 481- 498.
  • Laufeld, S. (1974). Silurian Chitinozoa from Gotland. Fossils and Strata. Universitetsforlaget, Norway, 5, 1-130.
  • Maziane, N., Higgs, K. T., Streel, M. (1999). Revision of the Late Famennian miospore zonation scheme in eastern Belgium. Journal of Micropalaeontology, 18 (1), 17-25.
  • Moreau-Benoit, A. (1984). Acritarchs et Chitinozoaires du Devonien Moyen et Superieur de Libye Occidentale. Review of Palaeobotany and Palynology, 43, 187-216.
  • Moustafa, T.F, Gamal M. A. Lashin, Hosny A.M. & El-Shamma A.A. (2014). Ordovician–Carboniferous palynology of el-waha-1 borehole, western desert, Egypt. Indiana Journal of Geo-Marine Sciences, 43(8), 1484-1499.
  • Nestor, V. (2011). Chitinozoan biostratigraphy of the Přídolí Series of the East Baltics. Estonian Journal of Earth Sciences, 60 (4), 191-206
  • Paris, F. (1996). Chapter 17. Chitinozoan biostratigraphy and palaeoecology. In: Jansonius, J., and McGregor, D.C. (Eds.) Palynology: Principles and Applications. American Association of Stratigraphic Palynologists Foundation, 2, 531–552.
  • Paris, F. & Grahn, Y. (1996). Chitinozoa of the Silurian-Devonian boundary sections in Podolia, Ukrine. Palaeontology, 39 (3), 629-- 649.
  • Paris, F., Richardson, J.B., Riegel, W., Streel, M. & Vanguestaine, M. (1985). Devonian (Emsian–Famennian) Palynomorphs. In: Thusu, B.G., and Owens, B. (Eds.) Palynostratigraphy of North East Libya. Journal of Micropalaeontology, 4, 49–82.
  • Phipps, D., Playford, G. (1984). Laboratory techniques for extraction of palynomorphs from sediments.
  • Richardson, J.B., Ahmed, S. (1988). Miospores, zonation and correlation of Upper Devonian sequences from Western New York State and Pennsylvania. In: N.J. Mc Millan et al. [Eds] Devonian of the World: Paleontology, Paleoecology and Biostratigraphy. Canadian Society of Petroleum Geologists, Memoir, 14 (3), 541- 558.
  • Richardson, J.B., McGregor, D. C. (1986). Silurian and Devonian Spore Zones of the Old Red Sandstone Continent and Adjacent Regions. Geological Survey of Canada, 364, 1-79.
  • Russell, E. (2016). Middle Devonian chitinozoans and scolecodonts from the Naranco Formation, northern Spain. Thesis. Department of Animal and Plant Sciences, University of Sheffield, 60 pp.
  • Staplin, F.L. (1961). Reef-controlled distribution of Devonian Microplankton in Alberta. Palaeontology, 4 (3), 392-424.
  • Streel, M., Higgs, K.T., Loboziak, S., Riegel, W., Steemans, P. (1987). Spore stratigraphy and correlation with faunas and floras in the type marine Devonian of the Ardenne-Rhenish Regions. Review of Palaeobotany and Palynology, 50, 211-229.
  • Streel, M., Paris, F., Riegel, W. & Vanguestaine, M. (1988). Acritarch, chitinozoan and spore stratigraphy from the Middle and Late Devonian of northeast Libya. In: EI-Arnauti, A. et al. [Eds.], Subsurface Palynostratigraphy of Northeast Libya.
  • Taherian, F., Vaez-Javadi, F. & Vaziri, S.H. (2020). The biostratigraphy of the Upper Devonian of the Khoshyeilagh area, northeastern Alborz, Iran. Palynology, 45(2), 351-362.
  • Taherian, F., Vaez-Javadi, F., & Vaziri, S. H. (2022). Miospores from the Upper Devonian and lowermost Carboniferous strata of the Khoshyeilagh area, northeastern Alborz, Iran. Palynology, 46(3), 1-16.
  • Urban, J. B.1(972). A reexamination of Chitinozoa from the Cedar Valley Formation of Iowa with observations on their morphology and distribution. Bulletin of American Palynology, 63 (275), 1-48.
  • Urban, J.B. & Newport, R.L. (1973). Chitinozoa of the Wapsipinicon Formation (Middle Devonian) of Iowa. Micropaleontology, 19 (2), 239-246.
  • Wicander, R. & Wood, G.D. (1997). The use of microphytoplankton and chitinozoans for interpreting transgressive/regressive cycles in the Rapid Member of the Cedar Valley Formation (Middle Devonian), Iowa. Review of Palaeobotany and Palynology, 98, 125-152.
  • Wood, G.D. (1986). Some Middle Devonian (Givetian) chitinozoans and acritarchs from New York State: Preliminary results. In: Miller, M.A. (Ed.), A field excursion to Trenton Group (Middle and Upper Ordovician) and Hamilton Group (Middle Devonian) localities in New York, and a survey of their chitinozoans. American Association Stratigraphic Palynologists Field Trip Guidebook (pp. 101–119).
  • Wright, R.P. (1980). Middle Devonian chitinozoa of Indiana. Geological Survey, special report, 18, 1-24.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار